Kodeks karny wykonawczy przewiduje możliwość umorzenia prawomocnie orzeczonej kary grzywny w całości lub w części.  Skazany, który chce skorzystać z tej możliwości, powinien  jednak już na etapie sporządzania wniosku zapoznać się z przesłankami, które warunkują zasadność umorzenia grzywny i wykazać spełnienie każdej z nich. 

Przesłanki umorzenia grzywny

Wniosek o umorzenie grzywny jest uzasadniony jeżeli: skazany nie uiścił jeszcze orzeczonej grzywny, przyczyny niemożności uiszczenia grzywny są od niego niezależne, jak również niemożliwe lub niecelowe jest wykonanie kary grzywny w innej formie. Ponadto, w sprawie musi wystąpić szczególnie uzasadniony wypadek. Zaznaczyć przy tym należy, że powyższe przesłanki muszą zostać spełnione łącznie. Tym samym, wniosek skazanego nie zostanie pozytywnie rozpatrzony, jeżeli przynajmniej jedna z przesłanek nie została przez niego spełniona. Z tego powodu, we wniosku należy szczegółowo odnieść się do każdej przesłanki.   

Omawiając pierwszą przesłankę wskazać należy, że aby wniosek o umorzenie grzywny mógł zostać uwzględniony, skazany nie mógł uiścić jeszcze grzywny w całości. Dopuszczalna jest zatem zapłata części kary grzywny przez skazanego. Wniosek o umorzenie grzywny może bowiem dotyczyć całości lub części wymierzonej kary. Zaznaczyć przy tym należy, że wniosek o umorzenie grzywny może zostać złożony w stosunku do każdej grzywny, niezależnie od tego w jakim wymiarze została ona orzeczona.  

Przechodząc do drugiej z przesłanek, należy zwrócić uwagę, że niemożność uiszczenia kary grzywny musi być obiektywna, co oznacza, że niemożność ta nie została spowodowana zamierzonym zachowaniem skazanego. Przykładowo, uzasadniając niemożność uiszczenia kary grzywny, skazany może wskazywać na trudną sytuację osobistą, rodzinną czy majątkową.

Kolejno, składając wniosek o umorzenie grzywny należy wykazać, że uiszczenie grzywny w innej formie jest niemożliwe lub niecelowe. Przez inną formę rozumie się przez wszystkim zastępczą karę pozbawienia wolności, pracę społecznie użyteczne, ale również rozłożenie grzywny na raty. W praktyce sąd odmawiając umorzenia nieuiszczonej grzywny często wskazuje właśnie na możliwość jej wykonania w formie zastępczej kary pozbawienia wolności. Skazany wykazując brak możliwości lub niecelowość uiszczenia grzywny w innej formie może powoływać się na stan swojego zdrowia, wiek, sytuację rodzinną lub zdarzenia losowe.  

Dodatkowo, sąd rozpoznając wniosek musi dojść do przekonania, że w sprawie występuje „szczególnie uzasadniony wypadek”, rozumiany jako sytuacja szczególna, wyjątkowa.

Rozpoznanie wniosku o umorzenie grzywny

Posiedzenie w przedmiocie rozpoznania wniosku skazanego o umorzenie grzywny odbywa się bez udziału stron. Sąd rozpoznając wniosek wydaje postanowienie, przy czym orzeczenie może być wydane również przez referendarza sądowego.

Istotą postępowania wykonawczego jest wykonanie prawomocnego orzeczenia sądowego. Z tego względu, w postępowaniu wykonawczym nie dokonuje się oceny zasadności wyroku, którym orzeczono karę grzywny. Sąd rozpoznając sprawę nie weźmie więc pod uwagę argumentów skazanego dotyczących kwestionowania jego winy czy wysokości orzeczonej wobec niego kary grzywny.

Warto pamiętać, że skazany ma możliwość odwołania się od orzeczenia o odmowie umorzenia grzywny, wnosząc zażalenie, w którym zakwestionuje prawidłowość rozstrzygnięcia sądu I instancji. Niezależnie od powyższego, skazany może złożyć do sądu ponowny wniosek o umorzenie grzywny, nawet jeśli poprzedni został już niekorzystnie dla niego rozpoznany.