Niezależnie od tego czy domagamy się orzeczenia rozwodu bez orzekania o winie, czy z orzeczeniem o niej, aby zwiększyć swoje szanse na korzystne rozstrzygnięcie, uzasadniając pozew o rozwód musimy zwrócić uwagę na kilka kwestii.

Przesłanki pozytywne rozwodu

Przede wszystkim aby sąd rozwiązał związek małżeński przez rozwód należy wykazać, że pomiędzy małżonkami doszło do zupełnego i trwałego rozkładu pożycia. W praktyce oznacza to, że ustały więzi fizyczne (cielesne), emocjonalne (duchowe) i gospodarcze. W uzasadnieniu pozwu sprowadza się to do wskazania, że pomiędzy małżonkami nastąpił zanik współżycia fizycznego, małżonkowie nie darzą się miłością oraz nie prowadzą wspólnego gospodarstwa domowego. Zachowanie co najmniej jednej z ww. więzi powoduje, że sąd nie orzeknie rozwodu, lecz oddali powództwo. Ponadto, rozkład pożycia musi być trwały, co oznacza po prostu, że w świetle zasad doświadczenia życiowego, nie jest prawdopodobne aby małżonkowie powrócili do wspólnego pożycia.

Brak przesłanek negatywnych

Nawet jeśli uzasadniliśmy w pozwie o rozwód istnienie przesłanki pozytywnej, tj. zupełnego i trwałego rozkładu pożycia, nie oznacza to jeszcze, że sąd z pewnością rozwiąże związek małżeński. Kolejno, sąd musi bowiem zbadać czy w sprawie nie zachodzi jedna z przesłanek negatywnych do orzeczenia rozwodu. W przypadku gdy małżonkowie posiadają wspólne małoletnie dzieci, należy uzasadnić, że orzeczenie rozwodu nie jest sprzeczne z ich dobrem. Wymaga to wykazania, że rozwód nie wpłynie negatywnie na rozwój dzieci, na poczucie ich bezpieczeństwa oraz na więzi z tym z małżonków, przy którym dziecko nie pozostanie. Jeżeli małżonkowie nie zamieszkują już wspólnie, należy argumentować, że dzieci przystosowały się do nowej sytuacji i zaakceptowały ją, w związku z czym orzeczenie rozwodu nie spowoduje dla nich negatywnych konsekwencji.  

Ponadto, rozwód nie może być sprzeczny z zasadami współżycia społecznego rozumianymi jako powszechnie uznane w naszym społeczeństwie wartości. Dla przykładu, w orzecznictwie przyjmuje się, że rozwód jest sprzeczny z zasadami współżycia społecznego gdy jeden z małżonków jest nieuleczalnie chory i wymaga opieki materialnej oraz moralnej drugiego małżonka, a dodatkowo rozwód stanowiłby dla niego rażącą krzywdę. Poza pewnymi wyjątkami, rozwodu nie może żądać małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia.

Małoletnie dzieci stron

Niezależnie od powyższych kwestii, jeżeli małżonkowie posiadają wspólne, małoletnie dziecko, wówczas w uzasadnieniu pozwu należy uargumentować swoje stanowisko w zakresie władzy rodzicielskiej nad dzieckiem, kontaktów z nim oraz wysokości alimentów. Rozstrzygnięcia te stanowią obligatoryjne elementy wyroku rozwodowego. W praktyce często zdarzają się sytuacje, w których małżonkowie są w stanie porozumieć się co do bieżącego zakresu kontaktów z dzieckiem. Wówczas, mogą oni wnosić o nieorzekanie przez sąd o kontaktach, natomiast sąd, taki zgodny wniosek małżonków, uwzględni. Z całą pewnością jest to dobre rozwiązanie, ponieważ pozwala każdorazowo dostosować termin konkretnego kontaktu do bieżącej sytuacji. Wówczas rodzice nie są zobligowani sztywno przestrzegać narzuconych im przez sąd terminów.

Natomiast fakultatywnym elementem wyroku rozwodowego jest orzeczenie w zakresie miejsca zwykłego pobytu dziecka. Kwestia ta jest ściśle związana z władzą rodzicielską, ponieważ jeżeli małżonek inicjujący postępowanie składa wniosek o powierzenie wykonywania władzy rodzicielskiej nad dzieckiem obojgu rodzicom (bez ograniczenia władzy któremukolwiek z nich), wówczas powinien również określić, przy którym z rodziców ma znajdować się miejsce pobytu dziecka.

A może separacja?

Alternatywą dla małżonków, którzy z różnych względów nie chcą orzeczenia rozwodu, jest separacja. Co istotne, separacja nie musi poprzedzać orzeczenia rozwodu, lecz może dać małżonkom czas na przemyślenie dalszego trwania ich związku małżeńskiego. W odróżnieniu od rozwodu, separacja wymaga jedynie wykazania, że pomiędzy małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia. Tym samym istnieje jeszcze prawdopodobieństwo, że małżonkowie wrócą do wspólnego pożycia.

Podobnie jak w przypadku rozwodu, negatywną przesłanką do orzeczenia separacji jest sprzeczność z dobrem wspólnych małoletnich dzieci małżonków oraz sprzeczność z zasadami współżycia społecznego.

Orzeczenie separacji ma generalnie takie same skutki jak rozwiązanie małżeństwa przez rozwód, z tą różnicą, że małżonek pozostający w separacji nie może zawrzeć nowego związku małżeńskiego.